“16 URTE”

16 urte daukat eta orain 4.DBHn nago eta txarrena ikastea da, txikiagoak ginenean ez genuen haingo ikasten eta oraindik askoz gehiago falta zaigu ikasteko. Egia da txikiagoak ginenean ezin genuela gure lagunekin ain libreki egon, beti gure aitekin joaten ginen eta orain gure kabuz joan ahal gara.

Lagunen kontua ere aldatzen da, eta lagunek ere. Txikia zarenean lagun batzuk daukazu eta hasten duzun denbora berean lagunak aldatzen dute eta zuk lagunez batzuk ere. Leku berean bizitzen baduzu normalean lagunek berdinak dira eskola berdinera joaten bazara 15-16 urteraino, gero aldatze baduzu berdin dio, normalean lagunak mantentzen duzu, baina lehenago aldatzen bazara lagunak ere aldatuko duzu normalean.

 Ikastea asko nekatzen du eta denbora asko darama baina ikasten baduzu eta gauzak ondo egiten baduzu gauza gehiago egin ahal duzu momentu horretan, nola lagunekin gehiago egon zure aitak pozik egongo direlako zurekin, eta ere urte batzuk pasa eta gero unibertsitatera joan nahi duzunean.

EUSKARA LANA

EUSKARA

Euskararen jatorria

Euskararen jatorria ezezaguna da gaur egun euskararen hizkuntzalaritza historikoan aditu direnen artean, ipotesi onartua da euskara milaka urtez hitz egin dela Pirinioen inguruan.

Hizkuntzalaritzan egin ohi denez, euskara hemen sortu den ala inondik etorri den jakiteko, beste hizkuntzetako ahaidetasuna bilatu zaio. Hainbat teoria egin dira euskarak kaukasiar hizkuntzekin berarekin eta beste hain batekin ahaidetasuna baduela esaten dutenak, hizkuntzen arteko aldaketarako hizkuntzalaritza taxutu dituen metodoak erabiliz.

Aurreko mendean hizkuntzak konparatzen eta sailkapen zientifikoak egiten hasi eta zenbait hizkuntzen jatorriak argitzen hasi zenetik euskararen isolamendua areagotu egiten da. Entziklopedia modernoetan agertzen diren hizkuntza zailkapenetan, adibidez euskarak leku berezia izan ohi du, ez baitu genealogiarik ezta ahaidetasun ezagunak ere.

Euskara galtzen ari da?

Jendea, pentzates du, galtzen ari dugu euskara, baina, zientifikoak, egin dute grafiko bat, ez duela esaten hori, pixkanaka pixkanaka, jendea hasi da euskaraz hitz egiten. Hemen dugu grafikoa.

Ikusi ahal dugu grafikoan zenbat pertsonak hitz egiten dute euskaraz, eta joan dira igotzen pixkanaka pixkanaka. Horrezgain, oraindik ez dugu kalean asko hitz egiten, bakarrik, jendea eskolan, edo lanean hitz egiten dute.

Egia da, hirian ez dugu hitz egiten nola herrian, herrian, askoz gehio hitz egiten da euskaraz. Horregatik, gendea gehiago ikasteko, eta erabiltzeko euskara, eskolak, eta gobernuak egiten dute aktibitate asko euskara gehiago erabiltzeko. Horri esker, eta jendea asko interesatzen direnez, jendea galdetzean, esaten dute, pentsatzen dute, euskara oraindik erabiliko da 100 urte pasa eta gero.

Euskara etxean

2009ko grafika:

Etxean hitz egiten den hizkuntza aztertuz gero, datuak ama hizkuntzari buruz oso antzekoak dira. Euskaraz bakarrik 6,99% pertsonak hitz egiten dute, eta hori oso gutxi da, beste 2,08% euskaraz hitz egiten dute baina gaztelaniaz ere.

Beste pertsonek euskara ez den hizkuntza batean hitz egiten dute, adibidez gaztelania (88,88%). Euskal Herrian 10% pertsonak baino gutxiago hitz egiten dute euskaraz bere etxean, gazteak hau aldatu nahi badugu euskaraz hitz egin behar dugu, horrela, gende gehiago hitz egingo du euskaraz eta % hori aldatu egingo da.

Grafika hau 2009koa da, orain beste bat ikusiko dugu.

2001ko grafika:

Hemen desberdintasun asko ikusten dira. Lehen gende gehiago hitz egiten zuen euskaraz bere etxean, Euskadiko gende erdia, eta orain ezta 10% gendea. Gaztelaniaz asko hitz egiten zen ere, baina orain gende gehiago ari da gaztelaniaz eta seguraski 2020 gehiago egongo dira. Beste hizkuntza hitz egiten dituztenak ia % berdina dago.

2013 urtean prueba batzuk egin ziren:

· Haurrak (2-14 urte) eta gazteak (15-24 urte) dira euskara gehien erabiltzen dutenak: haurrek %68,5 eta gazteek %53,5.

· Helduek eta adinekoek gutxiago erabiltzen dute euskara: helduek %41,8 eta adinekoen %37,9.

· Gutxien nagusiek soilik osatutako taldeetan entzuten da (%35,8).

Euskadiko elebidunen bilakaera

2006ko erroldatik datorren datuak, euskadiko herritarren hizkuntza-gaikuntzako erretraturik beteena ezartzen du, apuntatzen zuten joera guztiek aurreko ikerketak egiaztatu dituzte: nahiz eta gaztelaniaz soilik hitz egiten dutenak euskadiko gehiengoa izan, pertsona elebiduneko kopuruak hazkunde handia esperimentatu du azken 25 urteetan, euskarak 325.000 hiztun irabazi dituenetan.

Elebidun-kopuruak pasiboak handitu ditu ere adierazgarrian; nahiz eta bi hizkuntzetan gaitze-gradu bera ez izan, euskara ulertzen duten baina ondo hitz egiten ez duten haiek.

Honela, eta hiru lurralde historikoen arteko desberdintasun nabarmenekin, euskaldun zaharrago bost urteko tertzio bat baino gehiago dira elebidunak eta, elebidunpasiboaksartzen badira, zerbait gehiago euskadiko populazioaren erdiarena uler dezake euskara.

       

POR: PABLO DE SANTIAGO, IRATI FDZ DE ARROYABE, ANGELA FDZ Y PAULA MOLINA.

BARRIA ECO-SCHOOL

Ni nire klasearekin, barriara joan ginen Barriara abenduko 1tik 5era, ekologiako aholkuak eta ingelesa ikazi genuen.  Sei begirale genuen, Ander, Berta, Oli, Ashley, Ana eta James. Hoberena Oli zen, baina nire ustez. Oso ondo pasatu genuen bost egunak, 3 lehenengoak Asier eta Arratekin, eta urrengo 2ak Txomin eta Carrillorekin.

Gauza asko egin genuen. Denak oso atzegingarriak ziren: mendira joan, kirol asko egin, Txomin egineko bideo bat ikusi…

Paisai oso politak ikuzi genuen. Arratsaldeetan, denbora libre geneukan eta gure lagunekin egon ahal ginen kanpoan edo gelan. Oso dibertigarria izan zen goizeetan monitoreak dantzatzen dutenean.

Oso esperientzia polita izan zen gure klasekideekin hobeto ezagutzeko. Nire ustez beste aste bat joan ahal genueke.

MUNDUKO DESADOSTAZUNAK

·Munduan desberditasun asko daude eta ikasi behar dugu justoagoak izatea. Herrialde desberdinak daude, Afrikan herrialde oso behartsuak dira, baina batzuk oso, oso aberatsak. Europan aldiz denak media on bat dute ekonomikoki.

Amerikan ere desberdintasunak daude, iparraldean oso aberatsak dira, E.E.U.U. bezala baina mendebaldean pobrezia pizkat dago.

Errealitatean, mundu osoan leku aberatsetan ere pizkat pobrezia dago.

Beste alde batetik ez zait ondo iruditzen, futboliztak, bakarrik batzuk, milioi asko kobratzen dute, eta ori gaizki dago.

Ondorioz jendea ez dauka dirua eta futbolistak milioiak.